Krew płynąca w żyłach i tętnicach jest źródłem sił życiowych u każdego człowieka już 3 tygodnie od momentu poczęcia. Jest żywą tkanką złożoną z komórek – krwinek czerwonych, białych i płytkowych, które zawieszone są w części płynnej krwi zwanej osoczem. Krew jest całym światem samym w sobie. Jej składniki tworzą wysoko-rozwinięty system transportowy i obronny, od istnienia którego zależy nasze życie i zdrowie.
Krew jest najczęściej podawanym lekiem, który ratuje zdrowie i życie ludzkie. Stabilność polskiego systemu krwiodawstwa i odpowiednie rezerwy krwi, to bezpieczeństwo nas wszystkich. Krew może być potrzebna w każdej chwili każdemu z nas lub naszym bliskim.
SKŁAD KRWI
Krew w 55% składa się z osocza, czyli płynnej części krwi, w której zawieszone są komórki krwi (erytrocyty, leukocyty, trombocyty). Składa się głównie z wody (ok. 90%), a także z białek, elektrolitów, hormonów i składników odżywczych. Osocze transportuje substancje odżywcze, produkty przemiany materii i hormony, wspiera utrzymanie równowagi wodno-elektrolitowej oraz uczestniczy w procesach odpornościowych i krzepnięciu.
KRWINKI CZERWONE
(erytrocyty)
To komórki krwi odpowiedzialne za transport tlenu z płuc do tkanek oraz dwutlenku węgla z tkanek do płuc. Ich charakterystyczny, dwuwklęsły kształt zwiększa powierzchnię wymiany gazowej. Erytrocyty zawierają hemoglobinę – białko, które wiąże tlen, umożliwiając jego skuteczne przenoszenie.
KRWINKI BIAŁE
(leukocyty)
To komórki układu odpornościowego, które chronią organizm przed infekcjami i obcymi substancjami. Działają na różne sposoby, m.in. poprzez rozpoznawanie i niszczenie patogenów, takie jak bakterie, wirusy i grzyby.
PŁYTKI KRWI
(trombocyty)
To niewielkie komórki krwi biorące udział w procesie krzepnięcia. Ich główną rolą jest zapobieganie krwawieniom – po uszkodzeniu naczynia krwionośnego tworzą skrzep, który zamyka ranę i wspomaga jej gojenie.
FUNKCJE KRWI
FUNKCJA TRANSPORTOWA
Krwinki czerwone zaopatrują tkanki w tlen, w składniki energetyczne, mineralne, witaminy, hormony; oczyszczają organizm ze zbędnych produktów przemiany materii (np. CO, mocznik i przenosi do płuc i innych narządów wydalających jak nerki, skóra; termoregulacja – przenosi ciepło z miejsc gdzie się go wytwarza najwięcej np. wątroba, mięśnie i przenosi do skóry, gdzie produkcja jest mniejsza niż utrata
FUNKCJA OCHRONNA I OBRONNA
Krwinki białe rozpoznają i niszczą szkodliwe wirusy i bakterie; płytki krwi wstrzymują krwawienie ran.
FUNKCJA HOMEOSTATYCZNA
Tworzenie stałego środowiska wewnętrznego – co jest warunkiem prawidłowego funkcjonowania organizmu.Krew jest potrzebna codziennie, w dużych ilościach, ponieważ jest bezcennym lekiem, którego mimo wielu prób i postępu w nauce nie udało się wytworzyć syntetycznie. Jest niezbędna nie tylko ofiarom wypadków, ale także cierpiącym na szereg poważnych chorób. Przetaczana podczas transfuzji lub podawana w postaci przetworzonych preparatów, pozwala ratować życie i zdrowie.
CIEKAWOSTKA
DLACZEGO KREW JEST CZERWONA?
Czerwona barwa krwi pochodzi od erytrocytów, czyli czerwonych krwinek, zawierających w sobie barwnik – hemoglobinę. Substancja ta łączy się z tlenem w płucach (hemoglobina utlenowana, barwa krwi jest wtedy jasnoczerwona), a oddaje go we wszystkich tkankach i narządach (KREW pozbawiona tlenu ma barwę ciemnoczerwoną). Po odłączeniu tlenu, hemoglobina odtlenowana trafia do płuc, gdzie ponownie wiąże się z tlenem.
GRUPY KRWI
U każdej osoby na powierzchni krwinek czerwonych istnieją substancje grupowe, które decydują o przynależności do określonej grupy krwi. Istnieją 4 podstawowe grupy krwi:
- grupa 0 (brak substancji grupowej na krwinkach),
- grupa A (istnieje substancja grupowa A),
- grupa B (istnieje substancja grupowa B),
- grupa AB (istnieje substancja grupowa A i B na krwinkach).
Oprócz substancji grupowych na krwinkach czerwonych w surowicy krwi znajdują się naturalne przeciwciała skierowane przeciwko nieobecnej substancji grupowej:
- gr. 0 (przeciwciała anty-A i anty-B),
- gr. A (przeciwciała anty-B),
- gr. AB (nie posiada przeciwciał).
Najczęstszymi grupami w Polsce są: grupa A i 0. Znacznie mniej częstymi B i AB. Czynnik Rh na krwinkach czerwonych oprócz substancji grupowych AB0 u 85% ludzi występuje czynnik D, który określa przynależność do grupy Rh dodatniej. U pozostałych 15% czynnik ten nie występuje i zalicza się ich do grupy Rh ujemnej.
PROCENTOWY UDZIAŁ GRUP KRWI LUDZKIEJ POPULACJI
A Rh+ 32%
0 Rh+ 31%
B Rh+ 15%
AB Rh+ 7%
A Rh- 6%
0 Rh- 6%
B Rh- 2%
AB Rh 1%
CIEKAWOSTKI
Uniwersalny dawca i biorca
Osoby z grupą krwi 0- (ujemną) są uważane za „uniwersalnych dawców”, ponieważ ich krew może być przetoczona pacjentom z dowolną grupą krwi. Z kolei osoby z grupą krwi AB+ są „uniwersalnymi biorcami”, co oznacza, że mogą przyjmować krew od każdej grupy, zarówno dodatniej, jak i ujemnej.
Grupa krwi a odporność
Różne grupy krwi mogą wpływać na podatność na niektóre choroby. Na przykład osoby z grupą krwi 0 rzadziej chorują na malarię, ponieważ niektóre gatunki pasożytów wywołujących tę chorobę słabiej wiążą się z ich krwinkami. Z kolei osoby z grupą krwi A mogą mieć nieco wyższe ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych.
Rozkład grup krwi zależny od regionu
Częstość występowania różnych grup krwi jest zróżnicowana geograficznie. Na przykład grupa krwi B jest bardziej powszechna w Azji, podczas gdy w Europie dominuje grupa krwi A. Grupa 0 jest najbardziej rozpowszechniona w obu Amerykach, szczególnie u rdzennych mieszkańców.
WAŻNE!
Sprawdź, jaka krew może Ci pomóc
